
Projenin Amacı
Bireysel başvuru yolunun Anayasa Mahkemesi’nin yorumunu, uluslararası insan hakları hukukunun içselleştirilmesini ve yargısal sistemle ilişkisini nasıl etkilediğini saptayarak onu kuramsal ve karşılaştırmalı bir düzeyde analiz etmek.
Projenin Hedefleri
- Bireysel başvuru içtihadını a) Anayasa’da güvence altına alınan hak ve özgürlüklerin kapsamına etkileri, b) meşru olarak sınırlama ölçütlerine etkileri, c) kullanılan yorum teknikleri açısından değerlendirmek.
- Taranan içtihadı, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’nin içtihadının nasıl yorumlandığı açısından değerlendirmek.
- Taranan içtihadı, yeni ve uluslararası bireysel başvuru mekanizmalarında kullanılan hukuksal kavramlar, iç hukukun etkililiği, takdir marjı öğretisi açısından değerlendirmek.
- Bireysel başvuruya ilişkin kararların, Anayasa Mahkemesi ile diğer mahkemeler –özellikle yüksek mahkemeler- arasındaki ilişkiyi nasıl etkilediğini ve dolayısıyla yargısal sistemdeki etkisini araştırmak.
- Bireysel başvuru bakımından Anayasa Mahkemesi’ni kuramsal (özellikle aktif-pasif; kuvvetli-zayıf) ve karşılaştırmalı biçimde değerlendirmek.
Projenin Yöntemsel Esasları
Araştırma teknikleri açısından proje önerisi standart hukuk içtihat yorumu yöntemleri, web sitesinde kullanılan betimleyici infografik ve istatistikler ile Anayasa Hukuku ve Uluslararası İnsan Hakların Hukuku araştırmalarına dayalı karşılaştırma yöntemlerini kullanmaktadır. Standart içtihat yorumu yöntemleri hem önceden belirlenmiş temalar ışığında kararları okuma (örneğin; hak sınırlama argümentasyonu) hem de karar okunması sırasında daha önce uygulanmamış yeni yorum tekniği, test ve doktriner gelişmeleri kaydetme amacını taşır. Bu nedenle sosyal bilimlerdeki “kodlama” ve “yorumlama” tekniklerinin bir karması niteliğindedir. Tekniğin standart olarak görülmesinin sebebi hukuk disiplininde ve özellikle Anayasa Hukuku alt disiplininde, anayasal içtihattan beklentiler konusunda önemli bir oydaşma olmasıdır. Standart içtihat yorumu tekniği, araştırma açısından en uygun tekniktir. Çünkü araştırmanın temel odak noktası bir kamusal metinler bütünü olarak “içtihat analizi”dir. Kuşkusuz bu analiz, önemli ölçüde Mahkeme kararlarındaki karşı oyları da dikkate almaktadır. Anayasa Mahkemesi’nin kararlarındaki artış göz önüne alındığında kararların değerlendirilmesi ve tasnifinde Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin de kullandığı lider karar ve tekrar eden kararlar tasnifi uygulanmıştır. İçtihatta lider kararların analiz edilmesi ve tekrar eden kararlar açısından niceliksel bir belirleme yapılması tekniği esas alınmıştır. Böylece lider karar havuzu araştırmanın ana verisini oluşturmuştur. Fakat bağlam ve tekrar eden özellikler bakımından lider kararlar dışındaki içtihat ayrıca gözetilmiş ve gönderme yapılmıştır. Projede esas alınan toplam lider karar sayısı 419’dur. Karar analizlerine ilişkin anlatı, proje final raporunda yer almaktadır. Proje Akademisi başlıklı bölümde ise bu web sitesi üzerinden bireysel başvuru alanına katkı sunan ya da sunmak isteyen akademisyen ve uygulamacıların kısa makalelerine yer verilmiştir. Böylece bireysel başvuru alanında genişlemeye açık bir platform oluşturulması hedeflenmiştir.